Centrum Kulturalno-Biblioteczne w Barczewie

Walenty Barczewski

Walenty Barczewski – Ksiądz katolicki, działacz narodowy, etnograf, pisarz, redaktor, historyk. Urodził się w Jarotach, zmarł w Brąswałdzie. Żył w latach 1856-1928. Ukończył gimnazja w Braniewie, Reszlu i Chełmnie. Po przyjęciu święceń kapłańskich na terenie Bawarii w Eichstädt w 1883 r. ks. Barczewski był wikariuszem w Postolinie na Powiślu, następnie w Butrynach (1883-1884), Świętej Lipce (1884-1885), Biskupcu (1885-1889), proboszczem parafii w Wielbarku pod Szczytnem do połowy 1894 roku, a potem w Brąswałdzie. Gdy był młodym duchownym, groziło mu przeniesienie w niemieckie rejony, dlatego z ukrycia w 1886 roku wspomagał działania Jana Liszewskiego przy zakładaniu „Gazety Olsztyńskiej”.  W 1888 r. został członkiem poznańskiego Towarzystwa Czytelni Ludowych i zakładał biblioteki we wsiach pod Biskupcem. W książce „Kiermasy na Warmii”, opisał odpust w Bartągu. Książka jest świadectwem przywiązania do tradycji i do dziś stanowi perełkę warmińskiego piśmiennictwa. Dla Warmiaków ma prawie takie znaczenie, jak dla Polaków pod zaborami, mickiewiczowski „Pan Tadeusz”.  Ks. Walenty Barczewski Parafię w Brąswałdzie obejmował na początku lipca 1894 r. gdzie z trudem zbudował piękny i okazały kościół. Walczył o przetrwanie języka polskiego, narażając swoje życie prawiąc kazania w tłumaczeniu polskim, ponadto wprowadził katechizację dzieci po polsku przed pierwszą komunią. Swoją nieprzejednaną postawą ożywił życie polskie w parafii. Pracę duszpasterską łączył z działalnością publiczną. Współpracował z polskojęzycznymi „Nowinami Warmińskimi” i „Warmiakiem”, również jako redaktor. W Brąswałdzie przygotowywał chłopców z południowej Warmii do podjęcia nauki w gimnazjach. Był też posłem do Sejmiku Prowincjonalnego w Królewcu 1921-1928.  Ksiądz Walenty Barczewski opisując przeszłość swojej rodzimej ziemi, miał umiejętność widzenia jej przyszłości.

Magdalena Łowkiel – na podstawie tekstów źródłowych m.in: Jan Chłosta, Niezwykły proboszcz z Brąswałdu, Olsztyn 2015; Maria Zientara-Malewska, Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła, Warszawa, 1985.