Obraz: „Stefan Batory pod Pskowem” – obraz olejny autorstwa Jana Matejki z 1872, przedstawiający poselstwo cara Rosji Iwana IV Groźnego do króla Polski Stefana Batorego proszące o pokój podczas oblężenia Pskowa.
Obraz Matejki przedstawia fikcyjną scenę rokowań z czasów wojny polsko-rosyjskiej o Inflanty, prowadzonej przez Batorego w latach 1577–1582. Zaprezentowana scena to połączenie dwóch wydarzeń: poselstwa rosyjskich bojarów przyjętego przez Stefana Batorego po zdobyciu twierdzy Wielkie Łuki w 1580 r., oraz rozejmu w Jamie Zapolskim w 1582 r. Na obrazie widoczny jest obóz wojskowy skąpany w złocieniach, czerwieniach, brązach i srebrnych szarościach. Stefan Batory siedzi przed namiotem w napierśniku i dla podkreślenia majestatu, dodatkowo ubrany jest w złotą delię spływającą na ramiona. Na kolanach trzyma nagą szablę – palce lewej dłoni króla dotykają nagiej głowni broni, sugerując jednoznacznie dalszy bieg wypadków w razie niedotrzymania właśnie zawartego rozejmu w Jamie Zapolskim. Centralną postacią na obrazie jest ubrany w czarny jezuicki habit legat papieski Antonio Possevino. Za plecami Possevina stoi w zbroi husarskiej Stanisław Żółkiewski (ówczesny sekretarz królewski). Obok Żółkiewskiego stoi młody bratanek Stefana Batorego Baltazar. Pod namiotem stoi kanclerz i zarazem hetman wielki koronny Jan Zamoyski ubrany w czerwoną delię. Obok niego dyskutują uczestnicy wyprawy na Wielkie Łuki: hetman polny koronny Mikołaj Sieniawski, wojewoda smoleński Filon Kmita i odwrócony plecami, hetman nadworny koronny Jan Zborowski. Obok nich stoi pisarz wielki litewski Michał Haraburda. Otyły mężczyzna z czapką w ręku to bojar Iwan Naszczokin udający, że korzy się przed polskim królem.
Po wystawieniu obrazu na wystawie w Pradze, Matejko otrzymał propozycję objęcia dyrekcji tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych oraz Medal Sztuki w Wiedniu, a Akademia Francuska obrała go honorowym członkiem zagranicznym. Obraz znalazł się w kolekcji znanego kolekcjonera oraz mecenasa sztuki Benedykta Henryka hr. Tyszkiewicza, który nabył go za 60 000 franków. Dzieło eksponowane było w hrabiowskiej rezydencji w Czerwonym Dworze. Obraz mocno ucierpiał podczas II wojny światowej. Podobnie jak Rejtan został wywieziony na wschód i przejęty przez Niemców, przechowywany we Lwowie, w pośpiechu ewakuowany w 1944, złożony został w kostkę na 18 części. Kiedy profesor Stanisław Lorentz odnalazł oba płótna we wsi Przesieka koło Jeleniej Góry, były w tak katastrofalnym stanie, że ich odnowa zajęła trzy lata. Obraz znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie.
Jan Alojzy Matejko (ur. 24 czerwca 1838 w Krakowie, zm. 1 listopada 1893 tamże) – polski malarz, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof. Jeden z najwybitniejszych polskich malarzy w historii.
W latach 1852–1858 studiował u Władysława Łuszczkiewicza i Wojciecha Stattlera w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, której później był dyrektorem (od 1873). Jego uczniami byli m.in. Maurycy Gottlieb, Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Jan Styka i Stanisław Wyspiański. Był autorem ponad trzystu obrazów olejnych oraz kilkuset rysunków i szkiców, m.in. Stańczyka (1862), Kazania Skargi (1864), Astronoma Kopernika, czyli rozmowy z Bogiem (1874), Bitwy pod Grunwaldem (1878), Hołdu pruskiego (1880–1882), Wernyhory (1883–1884).
Dzieła Matejki, rozpowszechniane przez tysiące reprodukcji, stały się standardowymi ilustracjami wielu kluczowych wydarzeń w historii Polski. Malarstwo Matejki, umiejscawiane wśród czołowych dzieł epoki dziewiętnastowiecznego historyzmu, charakteryzowały precyzja konturu, dbałość o szczegóły oraz starannie wygładzona powierzchnia malarska. Imieniem Matejki nazwana została Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, a w jego kamienicy na ul. Floriańskiej znajduje się oddział Muzeum Narodowego w Krakowie – Dom Jana Matejki.
źródło: niezlasztuka.net, pl.wikipedia.org, cyfrowe.mnw.art.pl
